خطر انقراض پلنگ برفی در افغانستان

شکار پلنگ برفی در ولایت بدخشان افغانستان در گذشته نسل این حیوان را در معرض خطر انقراض قرار داده بود. اکنون اما به نظر می رسد با توجه به تلاشهای صورت گرفته از انقراض پلنگ برفی جلوگیری شده و شمار پلنگ های برفی افزایش یافته است.

تخمین زده می شود حدود صد پلنگ برفی در وُلُسوالی واخان در ولایت بدخشان زندگی می کنند. از جمله اقدامات صورت گرفته برای جلوگیری از انقراض این حیوان می توان به یک طرح هفت ساله و همچنین اعلام این منطقه به عنوان پارک ملی اشاره کرد.

شمار پلنگهای برفی در دهه های اخیر به دلیل شکار آنها کاهش یافته بود. شکارچیان دست به شکار آنها به خاطر پوستشان می زنند و دامپروران نیز برای حفاظت از چهارپایان خود آنها را می کُشند.

این در حالی است که از سال ۲۰۰۹ میلادی اقداماتی پیشگیرانه از سوی جامعه حفاظت از حیات وحش برای جلوگیری از شکار چهارپایان توسط حیوانات وحشی انجام شده است.

به گفته سید نقیب الله، مدیر طرح حفاظت از پلنگ برفی، حیوانات وحشی در گذشته به گله ها حمله می کردند. امری که در سه سال گذشته تا حدی از آن جلوگیری شده است و در منطقه های حفاظت شده شکار چهارپایان توسط حیوانان وحشی صورت نگرفته است. با این حال شکار حیوانات وحشی توسط مردم پایان نیافته است.

مصطفی ظاهر، مدیر کل اداره ملی حفاظت از محیط زیست افغانستان در مورد شکار حیوانات وحشی و دلایل آن می گوید: «گزارشهایی از تمام ولایت ها مبنی بر شکار غیرقانونی دریافت می کنیم. دلیل این شکارها می تواند فقر یا تفریح و یا فروش حیوان شکار شده به قیمت بالاتر در بازار باشد.»

به نظر می رسد تلاشها برای جلوگیری از انقراض نسل حیوانات وحشی با همیاری مردم عادی همراه بوده است. این در حالی است که تاکنون پلنگ برفی در یکی از فقیرترین کشورهای جهان بیشتر به عنوان یک تهدید در نظر گرفته می شد.

در یکی از دبیرستانهای وُلُسوالی واخان دانش آموزان از حفاظت از حیات وحش استقبال کردند. سیما، یکی از دانش آموزان این دبیرستان با اشاره به حضور «جامعه حفاظت از حیات وحش» و ممنوعیت شکار می گوید شمار حیوانات وحشی افزایش یافته است و گردشگران بیشتری به وُلُسوالی واخان علاقمند شده اند. نشانه های فقر پس از سالها جنگ در این محل به چشم می خورد.

اشلی ووسپر، کارشناس جامعه حفاظت از حیات وحش می گوید: «این مفهوم جدیدی برای مردم اینجاست. اگر به آن فکر کنید در حقیقت برای افغانستان ایده جدیدی است. در نتیجه انجام آن زمان می برد. با این حال پیشرفت می کنیم و مردم هم در می یابند که با این اقدامات مثلا زمین کوچکی را از دست نخواهند داد. درک این مسئله نیز مهم است.»

دانشمندان افغانستان و کشورهای دیگر چندین ماه در اردوگاهی در یکی از دره های واخان دست به مشاهده و تصویربرداری زدند. آنها حدود پنج هزار عکس از گربه سانان ثبت کردند و موفق به انداختن قلاده مجهز به سامانه موقعیت یاب جهانی به گردن چهار پلنگ شدند. تصاویر ویدئویی که بتازگی منتشر شده است نیز یک پلنگ برفی را در ولایت بدخشان افغانستان نشان می دهد.

به دنبال تلاشها برای حفاظت از حیات وحش، امیدها برای رونق بخشیدن به صنعت گردشگری در واخان نیز رونق یافته است. پلنگ برفی جذابیت اصلی پارک ملی است هر چند اکثر بازدیدکنندگان احتمالا موفق به دیدن یک پلنگ برفی نخواهند شد.

مصطفی ظاهر می گوید: «ظرفیت زیادی برای گردشگری و حتی برای افرادی که به باستانشناسی، انسانشناسی و محققانی که به افغانستان علاقمند هستند، وجود دارد. همچنین برای افرادی که به ذوب شدن یخها و کوهنوری و محیط زیست علاقه دارند.»

اداره ملی حفاظت از محیط زیست افغانستان امیدوار است پارک ملی واخان بتواند در آینده هزاران گردشگر را به خود جلب کند. تاکنون تنها سالانه حدود ۱۰۰ نفر از پارک ملی واخان بازدید می کرده اند.